Επικουρικές ορμονοθεραπείες, σεξουαλική δυσλειτουργία και η συμβολή της φυσικοθεραπείας
Η χημειοθεραπεία και οι επικουρικές ορμονοθεραπείες που λαμβάνουν οι γυναίκες για τη μετεγχειρητική αντιμετώπιση του καρκίνου μαστού ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την ανάπτυξη του ουρογεννητικού συνδρόμου.
Τα κυρίαρχα συμπτώματα του ουρογεννητικού συνδρόμου συμπεριλαμβάνουν ξηρότητα κόλπου (100%), δυσπαρευνία (78%), αίσθηση καψίματος (57%), φαγούρα (57%) και δυσουρία (32%).
Ανάμεσα στις μη ορμονικές θεραπευτικές επιλογές του ουρογεννητικού συνδρόμου της εμμηνόπαυσης (αιφνίδια διακοπή της έμμηνου ρύσης) συγκαταλέγονται οι ασκήσεις του πυελικού εδάφους, στις οποίες εκπαιδεύεται η πάσχουσα γυναίκα από εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή και τις οποίες διενεργεί με την καθοδήγηση του και μετά από σχετική εκπαίδευση με πρόγραμμα ρουτίνας στο σπίτι.
Η εκπαίδευση των μυών του Πυελικού Εδάφους επιτυγχάνεται μέσα από μία σειρά ασκήσεων που βελτιώνουν τη δύναμη του Πυελικού Εδάφους, την αντοχή του και τη δυνατότητα χαλάρωσης. Πρόκειται για ασκήσεις στις οποίες εκπαιδεύεται ο ασθενής, πάντα υπό την επίβλεψη ενός φυσικοθεραπευτή. Σύμφωνα με πλήθος ερευνών, οι ασκήσεις Πυελικού Εδάφους είναι αποδεδειγμένα αποτελεσματικές στην αντιμετώπιση του Ουρογεννητικού Συνδρόμου και των δυσλειτουργιών που επιφέρει κυρίως στην σεξουαλική λειτουργία και την εγκράτεια ούρων.
Η φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους ως θεραπεία πρώτης γραμμής για την αντιμετώπισης του Ουρογεννητικού Συνδρόμου της Εμμηνόπαυσης
Η φυσικοθεραπεία πυελικού εδάφους (ΦΠΕ) συστήνεται από τον Διεθνή Οργανισμό Εγκράτειας (ICS), ως θεραπεία πρώτης γραμμής για τη θεραπεία του Ουρογεννητικού Συνδρόμου της Εμμηνόπαυσης (GSM) και των συμπτωμάτων του -παρενέργειες σεξουαλικής δυσλειτουργίας -εισφέροντας θετικά στην ποιότητα ζωής όχι μόνο των εμμηνοπαυσιακών γυναικών του γενικού πληθυσμού αλλά και των γυναικών μετά από θεραπεία καρκίνου του μαστού.
Η επανεκπαίδευση των Μυών του Πυελικού Εδάφους έχει ως σκοπό την αύξηση της αγγείωσης και τη μείωση της έντασης των μυϊκών δομών της πυέλου, ώστε να μειωθεί ο πόνος και να βελτιωθεί η σεξουαλική λειτουργία.
Το χαμηλό κόστος και οι ελάχιστες «παρενέργειες» τηςφυσικοθεραπείας, αποτελούν έναν ακόμη λόγο για να επιλέγεται ως πρώτης γραμμής θεραπεία για τη δυσλειτουργία του πυελικού εδάφους. Σε έρευνα του 2019, ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης των μυών του πυελικού εδάφους, διάρκειας 12 εβδομάδων, έδειξε ότι συνέβαλε στη μείωση των συμπτωμάτων του ουρογεννητικού συνδρόμου της εμμηνόπαυσης (GSM).
Παρόλο που δεν έχουν εκπονηθεί πολλές έρευνες αναφορικά με το ουρογεννητικό σύνδρομο της εμμηνόπαυσης, τα προγράμματα επανεκπαίδευσης του πυελικού εδάφους έχουν αποδειχτεί αποτελεσματικά στη βελτίωση των κολπικών συμπτωμάτων (ξηρότητα, δυσπαρευνία) και/ή στην επίδραση που αυτά έχουν στη σεξουαλική λειτουργία και σε άλλες πληθυσμιακές ομάδες.
Για παράδειγμα, σε γυναίκες που έχουν επιβιώσει από γυναικολογικό καρκίνο, οι οποίες εμφανίζουν παρόμοια συμπτώματα με τις γυναίκες με ουρογεννητικό σύνδρομο μετά από την εμμηνόπαυση, δείχνουν ουσιαστική βελτίωση στο πρόβλημα της δυσπαρευνίας (πόνου κατά την σεξουαλική επαφή) και της σεξουαλικής δυσλειτουργίας, έπειτα από πρόγραμμα ασκήσεων πυελικού εδάφους 4 εβδομάδων, συμπεριλαμβανομένων συνεδριών με ασκήσεις και βιοανάδραση. Ορισμένες έρευνες, επίσης έχουν ασχοληθεί με την επίδραση των ασκήσεων του πυελικού εδάφους στη σεξουαλική δυσλειτουργία σε γυναίκες και έδειξαν θετικά αποτελέσματα έπειτα από προγράμματα διάρκειας από 6 εβδομάδες έως 12 μήνες.
Οι γυναίκες παραμένουν αβοήθητες, παρά τις αποτελεσματικές λύσεις που προσφέρει η φυσικοθεραπεία
Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι παρά τις ασφαλείς και αποτελεσματικές θεραπευτικές επιλογές που προσφέρει η φυσικοθεραπεία για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του ουρογεννητικού συνδρόμου μετά την εμμηνόπαυση, οι περισσότερες γυναίκες που εμφανίζουν τέτοια συμπτώματα ως αποτέλεσμα της θεραπείας τους για καρκίνο μαστού, παραμένουν αβοήθητες, χωρίς αντιμετώπιση των επώδυνων αυτών συμπτωμάτων. Μέχρι σήμερα και παρά τα υποσχόμενα καλά αποτελέσματά της, η φυσικοθεραπεία δεν χρησιμοποιείται ευρέως ως επιλογή θεραπευτικής αντιμετώπισης και δεν είναι διαδεδομένη ούτε ανάμεσα στις ασθενείς αλλά ούτε και ανάμεσα στους επαγγελματίες υγείας που τις φροντίζουν.
Επιπλέον, η συζήτηση για τα συμπτώματα αυτά προκαλείται στην συντριπτική της πλειοψηφία από γυναίκες (85%). Ανάμεσα στις πιθανές αιτίες που οδηγούν τις γυναίκες να μην αναζητούν θεραπεία για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του ουρογεννητικού συνδρόμου συγκαταλέγονται η έλλειψη ενημέρωσης για την προοδευτική φυσική εξέλιξη αυτής της κατάστασης, για τις αποτελεσματικές και ασφαλείς θεραπείες και για το κόστος αλλά και τις δυσκολίες που ενέχει η κάθε θεραπευτική προσέγγιση.
Οι γιατροί ενδέχεται να μη συζητάνε με τις γυναίκες για τους τρόπους αντιμετώπισης των συμπτωμάτων τους εξαιτίας της θεραπευτικής τους αγωγής, διότι και οι ίδιοι ενδεχομένως να έχουν περιορισμένες γνώσεις για το σύνδρομο αυτό αλλά και για τον αντίκτυπο που έχει στη ζωή των γυναικών. Το 50% των γυναικών με καρκίνο του μαστού διστάζουν να συζητήσουν τα συμπτώματα του GSM με τους επαγγελματίες υγείας και καταφεύγουν σε εναλλακτικές θεραπείες χρησιμοποιώντας πρακτικές χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση. Σύμφωνα με ευρωπαϊκή έρευνα που έγινε το 2014 μόνο το 10,3% των επαγγελματιών υγείας γνωρίζουν πως να διαχειριστούν τα συμπτώματα του GSM, ενώ οι ουρογεννητικές και σεξουαλικές ανησυχίες συχνά παραβλέπονται και δεν αντιμετωπίζονται.
Η λανθασμένη αντίληψη ότι οι γυναίκες που αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα του ουρογεννητικού συνδρόμου θα πρέπει να τα αντιμετωπίζουν μόνο εάν είναι σεξουαλικά ενεργές, δίνει μία ακόμη πιθανή εξήγηση γιατί οι γυναίκες δε λαμβάνουν θεραπεία για τα συμπτώματα αυτά, επιβαρύνοντας περαιτέρω την ψυχική τους υγεία. Έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Κύπρο εξέτασε τις επιπτώσεις στη ψυχολογική και πνευματική υγεία γυναικών που είχαν διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού και κατέληξε ότι θα πρέπει να δοθεί σημασία σε υποστηρικτικούς μηχανισμούς που θα παρέχουν ταυτόχρονα ενημέρωση και εκπαίδευση για την καλύτερη διαχείριση της ασθένειας και της αντιμετώπισης των αρνητικών συναισθημάτων και ψυχολογικών μεταπτώσεων.
Πηγή: Clinical Obstetrics and Gynecology, Μιμή Μαρσέλλου, Φυσικοθεραπευτήριο ΠΡΑΞΙΣ
