Η ακράτεια ούρων είναι συνυφασμένη με τα γηρατειά και δύσκολα συζητά κανείς ανοιχτά για το πρόβλημα, ακόμα και με τον γιατρό του. Η φυσικοθεραπεύτρια Φωτεινή Λάγαρη* μας βοηθά να ξεδιαλύνουμε τις λανθασμένες αντιλήψεις γύρω από την ακράτεια ούρων και μας αποκαλύπτει τρόπους διαχείρισης της κατάστασης.
Κυρία Λάγαρη, πολλοί πιστεύουν ότι η ακράτεια ούρων είναι μια πάθηση που αφορά ηλικιωμένα άτομα. Πόσο αληθές είναι αυτό; Η πάθηση αφορά και τα δύο φύλα εξίσου;
Κατ’ αρχάς θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι, η ακράτεια αφορά στην σταδιακή μείωση του ελέγχου της ουροδόχου κύστης που έχει ως αποτέλεσμα την ακούσια απώλεια ούρων (αδυναμία συγκράτησης ούρων) συνεχώς ή κατά διαστήματα. Δεν πρόκειται για μια νόσο, αλλά για ένα σύμπτωμα που προκύπτει από μια ή περισσότερες διαταραχές του ουροποιητικού συστήματος. Επομένως, η ακράτεια είναι το αποτέλεσμα κάποιου άλλου ιατρικού προβλήματος που υπάρχει.
Συνεπώς, η ακράτεια δεν είναι ένα «φυσιολογικό» φαινόμενο γήρανσης. Επηρεάζει όμως τις γυναίκες περισσότερο από τους άνδρες, και η συχνότητα της είναι ιδιαίτερα μεγάλη επηρεάζοντας εκατομμύρια ανθρώπους, ανεξαρτήτως ηλικίας.
Οι πιο συχνοί τύποι ακράτειας είναι:
α) Ακράτεια από προσπάθεια: Ακούσια απώλεια βάρους έπειτα από σήκωμα βάρους, βήξιμο, φτέρνισμα, γέλιο, με το κρεβάτι ή από καρέκλα, γρήγορο περπάτημα ή τρέξιμο.
β) Ακράτεια επιτακτικού τύπου: Αιφνίδια και έντονη ανάγκη για ούρηση που έχει ως αποτέλεσμα την ακούσια απώλεια ούρων.
γ) Ακράτεια μικτού τύπου: Ο συνδυασμός των δύο παραπάνω.
Πράγματι, δύο επιστημονικές μελέτες που έχουν γίνει στην Ελλάδα για την αποτύπωση της ακράτειας ούρων τεκμηριώνουν τα λεγόμενα της κ. Λάγαρη. Συγκεκριμένα, η έρευνα EURIG της Β’ Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής του Αρεταίειου Νοσοκομείου Αθήνας διαπίστωσε ότι το 27% των γυναικών του δείγματος υπέφερε από ακράτεια ούρων. Τα ποσοστά ήταν 39% για την ηλικιακή ομάδα 20-39 ετών, 33% στις γυναίκες 40-59 ετών και 28% στις γυναίκες 60-79 ετών.
Επίσης, στην μελέτη που εκπόνησαν από κοινού η Ουρολογική Κλινική του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών και η Ουρολογική Κλινική του Νοσοκομείου «Ερρίκος Ντυνάν» διαπιστώθηκε ότι ένα στα τρία άτομα έχει συμπτώματα ακράτειας.
Πιο αναλυτικά, σε δείγμα 1.466 ανδρών και γυναικών (1.005 ήταν 20-60 ετών και 461 άτομα άνω των 60 ετών) παρατηρήθηκε ότι 500 γυναίκες είχαν ακράτεια ούρων, όπως και 505 άνδρες. Στην μεγαλύτερη ηλικιακά ομάδα, από ακράτεια υπέφεραν 235 γυναίκες και 226 άνδρες.
Κυρία Λάγαρη, από την εμπειρία σας, ποιες είναι εκείνες οι συνθήκες ή καταστάσεις που συντελούν στην εκδήλωση της ακράτειας ούρων; Μήπως υπάρχει γενετική προδιάθεση κάποιων ανθρώπων να εκδηλώσουν την συγκεκριμένη κατάσταση;
Στις γυναίκες είναι σύνηθες να παρουσιάσουν συμπτώματα ακράτειας με την εγκυμοσύνη, τον τοκετό και την εμμηνόπαυση. Στην εγκυμοσύνη, η φόρτιση που δέχεται το πυελικό έδαφος κατά τη διάρκεια των εννέα μηνών κύησης κα ειδικότερα στην περίπτωση ενός δύσκολου φυσιολογικού τοκετού, μπορούν να τεντώσουν το πυελικό έδαφος σε βαθμό που να το χαλαρώσουν ή και να το τραυματίσουν. Το πιο συχνό επακόλουθο είναι η ακράτεια κύστης «από προσπάθεια» με απώλεια ούρων κάθε φορά που αυξάνει η ενδοκοιλιακή πίεση (γέλιο, φτέρνισμα, βήχας, σήκωμα βάρους) ή με άσκηση που έχει κραδασμούς (αερόβια άσκηση, τρέξιμο).
Στην συνέχεια κατά την εμμηνόπαυση, η γενικότερη χαλάρωση του μυϊκού συστήματος λόγω των ορμονικών αλλαγών, αφορά και τους μύες του πυελικού εδάφους. Αποτέλεσμα αυτής της χαλάρωσης και αδυναμίας σύσπασης της περιοχής είναι τα συμπτώματα ακράτειας για πρώτη φορά σε κάποιες γυναίκες, ενώ σε άλλες που είχαν παρουσιάσει συμπτώματα ακράτειας μετά από τοκετό είναι πιθανό να παρουσιαστεί αύξηση στη συχνότητα και την ένταση των συμπτωμάτων.
Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Εγκράτειας (International Continence Society, I.C.S.), οι γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά το τοκετό πρέπει να ενθαρρύνονται να κάνουν ασκήσεις Kegel’s τόσο για την πρόληψη όσο και την αποκατάσταση της ακράτειας. Η ηλικία και η γήρανση άλλωστε δεν πρέπει να αποτελούν εμπόδια στην ενδυνάμωση του πυελικού εδάφους.
Στους άνδρες είναι σύνηθες τα συμπτώματα ακράτειας να σχετίζονται με τον προστάτη ή μετά από προστατεκτομή. Να διευκρινίσουμε ωστόσο ότι, συμπτώματα ακράτειας μετά από προστατεκτομή δεν εμφανίζουν όλοι οι ασθενείς.
Τελος, μια άλλη μεγάλη ομάδα περιστατικών που χαρακτηρίζονται συχνά από συμπτώματα ακράτειας είναι τα νευρολογικά, όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας και η νόσος Πάρκινσον.
Οι περισσότεροι άνθρωποι όταν διαπιστώσουν ότι πάσχουν από ακράτεια ούρων συνήθως πανικοβάλλονται και αναζητούν χειρουργική λύση. Είναι σωστή αυτή η τακτική; Μήπως υπάρχουν ενδιάμεσα μέτρα που μπορεί να λάβει κανείς ώστε να περιορίσει ή να διορθώσει το πρόβλημα;
Σήμερα η φυσικοθεραπεία, ως μη επεμβατική επιλογή αντιμετώπισης, δηλαδή επιλογή συντηρητικής αντιμετώπισης, θεωρείται ευρέως ως η πρώτη επιλογή θεραπείας της ακράτειας ούρων. Παγκόσμιοι οργανισμοί υγείας, όπως ο International Continence Society (ICS) και ο International Organization of Physical Therapists in Women’s Health (IOPTWH) ορίζουν την φυσικοθεραπεία ως αναπόσπαστο τμήμα της πρόληψης και αποκατάστασης των συμπτωμάτων ακράτειας μέσω της ενδυνάμωσης των μυών του πυελικού εδάφους, ευρύτερα γνωστή ως Ασκήσεις Kegel’s.
Μάλιστα, στην Ελλάδα, κατά την διάρκεια της Εβδομάδας Ακράτειας (28/05/2012 – 03/06/2012) η Ελληνική Ουρολογική Εταιρεία στο έντυπο «Ακράτεια;»αναφέρθηκε στην θεραπεία περιστατικών ακράτειας από προσπάθεια και στις ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών του Πυελικού Εδάφους (Kegel’s) ως «τον καλύτερο τρόπο ενίσχυσης των μυών του Πυελικού Εδάφους».
