Η συμμετοχή του φυσικοθεραπευτή στην Διεπιστημονική Ομάδα αντιμετώπισης της ακράτειας ούρων και μάλιστα στην πρώτη γραμμή της θεραπευτικής αντιμετώπισης του προβλήματος, ως συντηρητική επιλογή θεραπείας, επιτρέπει την ενσωμάτωση των αρχών της φυσιολογίας της άσκησης και της προοδευτικής ενδυνάμωσης, όταν υπάρχει παθολογία. Η ορθή ενδοκολπική αξιολόγηση των μυών του πυελικού εδάφους (ΠΕ) από τον φυσικοθεραπευτή και η εκπαίδευση του ασθενούς στον τρόπο λειτουργίας του ΠΕ και στην ενδυνάμωση των μυών του, διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην αποτελεσματικότητα της αντιμετώπισης της ακράτειας.
Οι ασκήσεις Kegel’s και η αποτελεσματικότητα τους
Οι ασκήσεις ενδυνάμωσης του πυελικού εδάφους επινοήθηκαν από τον ιατρό Arnold Kegel το 1948 και σε αυτόν οφείλουν το όνομα τους. Από τότε έως σήμερα, οι ασκήσεις Kegel’s έχουν επανειλημμένως επιβεβαιωθεί ως κατάλληλες να ενδυναμώνουν το πυελικό έδαφος, να βελτιώνουν την υποστήριξη των οργάνων και του συνδετικού ιστού και παράλληλα να διευκολύνουν την πιο αποτελεσματική επιστράτευση των κινητικών μονάδων, επιτυγχάνοντας πιο σταθερές και αποδοτικές συστολές και εγκράτεια.
Η «σχέση» των γυναικών με το πυελικό τους έδαφος
Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι κατά την εκτέλεση ενός προγράμματος άσκησης των μυών του Πυελικού Εδάφους:
- Ένα ποσοστό γυναικών μεγαλύτερο από 30%, δεν έχει επίγνωση του πυελικού εδάφους, με αποτέλεσμα να μην είναι σε θέση να ενεργοποιήσει τους μύες της περιοχής.
- Κατά την προσπάθεια ενεργοποίησης του πυελικού εδάφους, μόλις το 49% των γυναικών επιτυγχάνει την αύξηση της πίεσης με την οποία κλείνει η ουρήθρα.
- Το 25% των γυναικών όταν εκτελεί εξωθήσεις κατά την ενεργοποίηση του πυελικού εδάφους (Valsalva), επιτυγχάνει το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα, προάγει δηλαδή την ακράτεια.
- Μόλις το 38% των γυναικών είναι σε θέση να ενεργοποιήσει το πυελικό του έδαφος σωστά.
Μπροστά σε αυτά τα στατιστικώς χαμηλά ποσοστά που εμφανίζουν οι γυναίκες ως προς την επίγνωση και την ορθή ενεργοποίηση των μυών του πυελικού εδάφους, η φυσικοθεραπεία αποδείχτηκε αποτελεσματική: Η φυσικοθεραπευτική ενδοκολπική αξιολόγηση του μυϊκού τόνου του πυελικού εδάφους και η επακόλουθη εκπαίδευση της σωστής τεχνικής εκτέλεσης της συστολής του πυελικού εδάφους αυξάνουν σε 70% το ποσοστό των γυναικών που είναι ικανό να εκτελέσει την κίνηση σωστά και μάλιστα σε μία μόνο συνεδρία!
Η διαδικασία της πρώτης φυσικοθεραπευτικής ενδοκολπικής αξιολόγησης αλλά και κάθε επόμενης διέπεται από κανόνες υγιεινής – διαδικασία πρόληψης μολύνσεων -και σεβασμού του ασθενούς -συγκατάθεση της γυναίκας στη θεραπευτική διαδικασία, επιλογή συνοδού, εχεμύθεια από τον φυσικοθεραπευτή.
Τα 4 κλειδιά της επιτυχίας της φυσικοθεραπευτικής παρέμβασης – αντιμετώπισης
- Η ενδεδειγμένη, εξατομικευμένη στόχευση του φυσικοθεραπευτικού προγράμματος. Η φυσικοθεραπευτική αξιολόγηση ξεκινά με τη συλλογή των εξατομικευμένων, υποκειμενικών στοιχείων της ασθενούς. Καταγράφονται η διάγνωση, οι ιατρικές εξετάσεις, το ιατρικό, χειρουργικό, γυναικολογικό/μαιευτικό ιστορικό καθώς και οι πιθανές αντενδείξεις ένταξης της ασθενούς στο πρόγραμμα. Επιπλέον, οι ενδιαφερόμενες γυναίκες συμπληρώνουν ένα ερωτηματολόγιο συμπτωμάτων και καθορίζουν τι αποτελεί «πρόβλημα» για εκείνες, θέτοντας τους στόχους του προγράμματος που θα διαμορφωθεί ειδικά για εκείνες.
- Η καταγραφή των αντικειμενικών στοιχείων και η ενδοκολπική αξιολόγηση. Ο φυσικοθεραπευτής ενημερώνει τη γυναίκα για την ανατομία του πυελικού εδάφους και τον ρόλο του, ενισχύοντας τις γνώσεις της αλλά και την ψυχική της εξισορρόπηση προκειμένου να αποδεχτεί το πλάνο της θεραπείας. Αμέσως μετά διενεργεί την ενδοκολπική αξιολόγηση του μυϊκού τόνου (υπερτονία, υποτονία), του μυϊκού όγκου (συμμετρία, ατροφία), τον εντοπισμό περιοχών που πιθανόν προκαλούν πόνο και τη λειτουργία και δύναμη των μυών του πυελικού εδάφους με τη χρήση του καθιερωμένου συστήματος PERFECT scheme, το οποίο προσφέρει και αξιοπιστία κατά την επανέλεγχο.
- Καθορισμός του στόχου της θεραπείας και του πλάνου διεκπεραίωσης. Στην τρίτη αυτή φάση, ο φυσικοθεραπευτής συνεκτιμά τα αντικειμενικά και υποκειμενικά στοιχεία και προχωρά στο θεραπευτικό του πλάνο.
- Οργάνωση του πλάνου φυσικοθεραπείας. Οι φυσιοθεραπευτικές πράξεις και τεχνικές που έχει στην διάθεσή του ο φυσικοθεραπευτής για την εκπαίδευση των μυών του πυελικού εδάφους είναι ποικίλες και η επιλογή χρήσης τους διαφέρει ανάλογα με τους εξατομικευμένους στόχους θεραπείας κάθε περιστατικού. Οδηγός σε αυτήν την επιλογή είναι τα ευρήματα της δακτυλικής αξιολόγησης των μυών του πυελικού εδάφους και της καταγραφής του PERFECT scheme. Επιπρόσθετες φυσικοθεραπευτικές πράξεις και τεχνικές περιλαμβάνουν την επιλογή χρήσης βιοανάδρασης, ηλεκτρομυϊκής διέγερσης καθώς και ενδοκολπικών και ενδοορθικών ειδικών χειρισμών.
Επιπρόσθετα με τα 4 βασικά κλειδιά για την επιτυχή αντιμετώπιση της ακράτειας στις γυναίκες είναι η εκπαίδευση τους σε στρατηγικές αυτο-αντιμετώπισης, ώστε να έχουν έλεγχο των μυών του ΠΕ καθημερινά, σε όλη τους τη ζωή, ενώ θα πρέπει να ενημερωθούν και για τον τρόπο της εκγύμνασης τους, ούτως ώστε να μην παρεμποδίζει την ορθή «χρήση» των μυών του πυελικού εδάφους.
Η αποτελεσματικότητα της φυσικοθεραπείας στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της δυσλειτουργίας των μυών του ΠΕ καθιστά τον ρόλο της πρωτεύοντα και καθοριστικό στον σχεδιασμό ενός αποτελεσματικού προγράμματος ασκήσεων πυελικού εδάφους για την αντιμετώπιση της ακράτειας στις γυναίκες. Ακριβώς για αυτό σήμερα, Διεθνείς Οργανισμοί Υγείας καθιστούν τη φυσικοθεραπεία αναπόσπαστο τμήμα της πρόληψης και αποκατάστασης των δυσλειτουργιών του πυελικού εδάφους παγκοσμίως, ενώ ο φυσικοθεραπευτής συμπεριλαμβάνεται ανάμεσα στις επιστημονικές ειδικότητες που απαρτίζουν τη διεπιστημονική ομάδα αντιμετώπισης της συγκεκριμένης δυσλειτουργίας.
Φωτεινή Λάγαρη
το άρθρο δημοσιεύθηκε στο τεύχος 9, της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας NEWSLETTER
http://huanet.gr/flipbook/newsletter9/index.html – Σελίδα 26
info. Η παρακολούθηση ενός προγράμματος εκπαίδευσης των μυών του ΠΕ διαρκεί 3 μήνες, ο αριθμός των συνεδριών φυσικοθεραπείας εξαρτάται από την αρχική καταγραφή του PERFECT scheme και κυμαίνεται συνήθως από 6 έως 10 συνεδρίες.
